Οκτώ συγκεκριμένες αλλαγές υπέρ των δανειοληπτών και των καταναλωτών τίθενται σε εφαρμογή με την υπερψήφιση του νομοσχεδίου Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων, επανεισαγωγή του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ».
Ειδικότερα, οι ρυθμίσεις που βελτιώνουν τη θέση των δανειοληπτών και των καταναλωτών περιλαμβάνουν τα εξής:
1.Νέες αυστηρές υποχρεώσεις διαφάνειας, για την καλύτερη ενημέρωση των δανειοληπτών. Καθίσταται υποχρεωτική η παροχή προσωποποιημένης και αναλυτικής ενημέρωσης προς τους οφειλέτες από τους servicers, για το ύψος της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης κ.λπ. Η ενημέρωση θα παρέχεται μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας (κατ’ αναλογία με το web banking των τραπεζών) που θα ενημερώνεται τουλάχιστον σε μηνιαία βάση και η οποία θα πρέπει να έχει τεθεί σε λειτουργία το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2024. Οι ποινές για όσους δεν συμμορφωθούν με το νέο πλαίσιο περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ μέχρι και ανάκληση της άδειας λειτουργίας.
2.Βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού και ειδική μέριμνα για τους ευάλωτους. Η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών που προκύπτει από την εφαρμογή του αλγόριθμου του εξωδικαστικού θα γίνεται αυτόματα και υποχρεωτικά αποδεκτή από το σύνολο των πιστωτών. Έτσι καταργείται η ευχέρεια των servicers που υπήρχε μέχρι σήμερα να απορρίπτουν την πρόταση του εξωδικαστικού ακόμη και με το απλό «όχι» ενός υπαλλήλου. Ο οφειλέτης διατηρεί το δικαίωμα να απορρίψει την πρόταση, ενώ οι πιστωτές θα μπορούν να την προσβάλουν στα δικαστήρια, μόνο εφόσον διαθέτουν στοιχεία ότι παράμετροι της αίτησης δεν είναι αληθινές. Έτσι, θωρακίζεται η προστασία για τους ευάλωτους και τίθενται παράλληλα, δικλείδες ασφαλείας για την διαπίστωση όσων είναι πραγματικά ευάλωτοι και όχι κακοπληρωτές.
Εξάλλου για τις περιπτώσεις των μη ευάλωτων για τους οποίους έχει εκδοθεί πρόγραμμα πλειστηριασμού τίθεται όριο μέχρι 10 % επί της οφειλής στο ύψος της προκαταβολής που μπορούν να ζητούν οι πιστωτές προκειμένου να συναινέσουν σε ρύθμιση στο πλαίσιο του εξωδικαστικού και να ανασταλεί έτσι ο πλειστηριασμός.
Επιπρόσθετα, για το σύνολο των οφειλετών που έχουν δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση (όχι μόνο για τους ευάλωτους) βελτιώνεται ο αλγόριθμος από τον οποίο προκύπτει το ύψος της διαγραφής και της οφειλής μέσω του εξωδικαστικού. Η εν λόγω ρύθμιση, που θα θεσπιστεί με Υπουργική Απόφαση αμέσως μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, οδηγεί σε μείωση έως και 28% της ρυθμιζόμενης οφειλής από δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση. Με τον ίδιο τρόπο (Υπουργική Απόφαση) θα οριστεί σε 3% σταθερό για 3 έτη το επιτόκιο των ρυθμίσεων.
3.Ενίσχυση του ανταγωνισμού, με χορήγηση δανείων από μη τραπεζικούς φορείς. Οι Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων (η λειτουργία των οποίων επιτρέπεται ήδη στη χώρα μας), εκτός από πιστώσεις σε φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη καταναλωτικών και προσωπικών αναγκών, θα μπορούν στο εξής να χορηγούν και στεγαστικά δάνεια όπως και συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρηματικών δανείων. Με τον τρόπο αυτό εντείνεται ο ανταγωνισμός στην παροχή πιστώσεων, διευκολύνεται η αναχρηματοδότηση δανείων και η πρόσβαση σε χρηματοδότηση για φυσικά και νομικά πρόσωπα που αποκλείονται από το τραπεζικό σύστημα. Οι Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων δραστηριοποιούνται σε όλες τις χώρες της ΕΕ και στη χώρα μας λειτουργούν υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
4.Επέκταση των συναλλαγών που υλοποιούνται μέσω του συστήματος άμεσων πληρωμών (IRIS). Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι υποχρεούνται να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με σύστημα άμεσων πληρωμών, όπως επίσης να δέχονται άμεση πληρωμή από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο τους το ζητήσει. Επίσης, τα φυσικά πρόσωπα που συναλλάσσονται με άλλο φυσικό πρόσωπο που παρέχει υπηρεσίες (ελεύθερο επαγγελματία ή αυτοαπασχολούμενο) δικαιούνται να ζητήσουν να γίνει η πληρωμή μέσω συστήματος άμεσων πληρωμών. Έτσι επεκτείνονται οι συναλλαγές που διεκπεραιώνονται χωρίς προμήθεια ενώ διευκολύνεται και ο περιορισμός της φοροδιαφυγής αφού οι συναλλαγές μέσω του επαγγελματικού λογαριασμού θα καταγράφονται.
5.Βελτίωση του πλαισίου για το Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων. Εισάγονται νομοθετικές τροποποιήσεις με στόχο την προσέλκυση του ενδιαφέροντος των επενδυτών προκειμένου να προχωρήσει η σύσταση και λειτουργία του φορέα. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι ο φορέας θα αποκτά τα ακίνητα με έκπτωση 30% επί της εμπορικής τους αξίας, έκπτωση από την οποία θα ωφελείται στο μέλλον και ο δανειολήπτης με αντίστοιχη μείωση της τιμής επαναγοράς του ακινήτου. Επίσης δίνεται η δυνατότητα στον οφειλέτη να επαναγοράσει το ακίνητο πριν από την συμπλήρωση 12ετίας (που είναι το ανώτατο χρονικό όριο) καθώς καταργείται η υποχρέωση να πληρώσει τα μισθώματα των 12 ετών σε περίπτωση που ασκήσει νωρίτερα το δικαίωμα επαναγοράς.
6.Απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών του Πτωχευτικού Κώδικα. Προβλέπεται ότι με την υποβολή της αίτησης πτώχευσης αναζητούνται αυτομάτως τα οικονομικά στοιχεία του οφειλέτη από δημόσιους φορείς και Τράπεζες ενώ όποια σφάλματα σε στοιχεία μπορούν να διορθωθούν κατά τη συζήτηση της αίτησης πτώχευσης ώστε να μην κηρύσσεται απαράδεκτη. Επιπρόσθετα, μπαίνει ένα σαφές τέλος στη διαδικασία της πτώχευσης με τη διαπίστωση της επέλευσης της απαλλαγής του πτωχού με πράξη του εισηγητή δικαστή.
7.Άμεση δημοσιοποίηση των επωνυμιών επιχειρήσεων, στις οποίες η Τράπεζα της Ελλάδος εντοπίζει παραβάσεις της νομοθεσίας. Η ΤτΕ δε θα είναι πλέον υποχρεωμένη να αναμένει την έκβαση τυχόν δικαστικών προσφυγών πριν προχωρήσει σε δημοσιοποίηση παραβάσεων προκειμένου να διευκολυνθεί η άμεση ενημέρωση του κοινού για παραβατικές συμπεριφορές που θα επηρέαζαν και τις επιλογές του.
8.Επέκταση του προγράμματος «Ηρακλής» για την μείωση των «κόκκινων δανείων» στις τράπεζες. Εισάγεται η τρίτη φάση του προγράμματος «Ηρακλής» που προβλέπει τη χορήγηση εγγυήσεων έως και 2 δις ευρώ σε τράπεζες ως τις 31.12.2024, προκειμένου να προχωρήσει η περαιτέρω μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων. Μέσω του προγράμματος από το 2019 το Δημόσιο έχει χορηγήσει εγγυήσεις συνολικού ύψους 18,7 δις. ευρώ γεγονός που συνέβαλε αποφασιστικά στην μείωση του αποθέματος Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων στις τράπεζες, από 40,6% τον Δεκέμβριο του 2019 σε 8,6% τον Ιούνιο του 2023. Η μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων όπως επισημαίνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες να επικεντρωθούν στη συμβολή τους στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
